Yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair iş ve işlemleri düzenleyen 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu (“Kanun”) 13 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
Giriş
Yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni
muafiyetlerine dair iş ve işlemleri düzenleyen 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu (“Kanun”) 13 Ağustos 2016 tarihinde
Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Kanunun 27. maddesinin
yedinci fıkrası ile 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun
yürürlükten kaldırılmıştır.
Kanunun amacı kayıtdışı çalışma ile daha etkin
mücadele sağlanması, yabancı yönetici ve vasıflı teknik elemanlar için çalışma
izni alımının kolaylaştırılması, ülkenin
yabancı yatırımcılar için cazibe merkezi haline getirilmesi, göç yönetimi
konusunda ortaya çıkan yeni ihtiyaçlara cevap verilmesi ve Avrupa Birliği müktesebatına
ve uluslararası sözleşme hükümlerine uyumluluk sağlanmasıdır.
Kanunun Kapsamı
4817 sayılı Kanundan farklı olarak, 6735 Sayılı yürürlükteki
Kanun staj yapmak üzere başvuruda bulunan veya staj yapan ve Türkiye’de geçici
nitelikten hizmet sunumu amacıyla bulunan sınırötesi hizmet sunucularını da
kapsamaktadır. Bunlarla beraber Kanun, Türkiye’de çalışmak için başvuruda bulunan
veya çalışan, bir işveren yanında mesleki eğitim görmek üzere başvuruda bulunan
veya görmekte olan yabancılar ile yabancı çalıştıran veya çalıştırmak üzere
başvuruda bulunan gerçek ve tüzel kişileri kapsamaktadır. Ayrıca çalışma izni almaktan muaf tutulan
yabancıların iş ve işlemleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür.
Kanunun Getirdiği Bazı
Yenilikler
·
Turkuaz Kart: Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı, mevzuat
hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı
veren belgedir. Turkuaz Kart, uluslararası işgücü politikası doğrultusunda;
eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki
faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile
Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça
belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara verilir.
Turkuaz Kart uygulamasında; akademik alanda uluslararası kabul görmüş
çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından
stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam
veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da
sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı
olarak değerlendirilir.
·
Anonim
şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyesi ve diğer şirketlerin
yönetici sıfatı olmayan ortağı ile Türkiye’de gerçekleştirdiği faaliyetleri yüz
seksen gün içinde doksan günü geçmeyen sınırötesi hizmet sunucusu, çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilir. Bu düzenleme ile mevzuattaki boşluğun doldurulması
öngörülmüştür. Çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilecek yabancılar uluslararası işgücü politikasına[1] göre belirlenir.
·
Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yabancı istihdamı taleplerini almak,
değerlendirmek ve uluslararası işgücünün etkilerini izlemek üzere Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemi kurulacaktır. Çalışma izni ve muafiyet başvuruları bu
sistem üzerinden gerçekleştirilecektir.
·
Öğrenimlerini
Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunun mühendislik ve mimarlık fakültelerinde
veya yurt dışında ilgili ülke makamları ve Yükseköğretim Kurulu tarafından
tanınmış bir yükseköğretim kuramımda tamamlayarak mühendis ve mimar
unvanlarını almış olan yabancılar bu Kanuna göre proje bazlı ve geçici süre ile
çalışma izni alarak mühendislik ve mimarlık mesleklerini icra edebilirler. Böylece nitelikli personel sayılan ve ülkemizde
gerçekleştirilen önemli projelerde kilit rol üstlenen yabancı mühendis ve
mimarların, başkaca bir işleme gerek kalmaksızın çalışma izni alabilmesine
imkan sağlanması amaçlanmaktadır.
Çalışma İzni Türleri
·
Süreli
çalışma izni
·
Süresiz
çalışma izni
·
Bağımsız
çalışma izni
Red Sepebleri
Çalışma izni başvurusunun ret sebepleri Kanun’un 9.
maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:
Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan, sahte
veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan, yabancı istihdam edilmesine ilişkin
gerekçesi yeterli görülmeyen, diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen
iş ve meslekler için yapılan, gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan
yabancılara ilişkin olan, Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kriterlerini
karşılamayan, 6458 sayılı Kanunun 7 nci, 15 inci ve 54 üncü maddeleri
kapsamında olduğu İçişleri Bakanlığınca bildirilen yabancılara ilişkin olan, kamu
düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında
sakınca görülen yabancılara ilişkin olan, Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü
olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik
ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan, kanuni süresi içinde
yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan, başvurular reddedilir.
İstisnalar
İstisnalar Kanun’un 16. maddesinde
belirtilmiştir. Bu madde, çalışma izni
başvurusu, başvurunun değerlendirilmesi ve süresine ilişkin hükümlerin istisnai
olarak uygulanabileceği yabancıları belirlemektedir. Bu yabancılara gerek
taşıdıkları önem veya statü gereği gerekse ilgili kanunlarda yer alan ilamet ve
çalışmalarına ilişkin özel hükümler uyarıca çalıma izni kurallarının farklı
uygulanması öngörülmektedir.
İdari Para Cezaları
Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeksizin,
Bağımsız veya süresiz çalışma izni ile çalışan
yabancıya dört yüz Türk lirası,
Yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için dört yüz Türk lirası,
Çalışma izni olmaksızın,
Bir işverene bağlı olarak çalışan yabancıya iki bin dört yüz Türk lirası,
Bağımsız çalışan yabancıya dört bin sekiz yüz Türk lirası,
Yabancı çalıştıran işverene veya işveren vekiline her
bir yabancı için altı bin Türk lirası,
tutarında idari para cezası verilir.
Beşinci fikrada sayılan fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır.
Çalışma izni bulunmadan çalıştığı tespit edilen
yabancılar sınır dışı edilmek üzere
İçişleri Bakanlığına bildirilir.
İşveren veya işveren vekili, çalışma izni bulunmayan
yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama
giderlerini, ülkelerine dönmeleri
için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorundadır.
Sonuç
Kanun, uluslararası rekabete dayalı nitelikli işgücü göçüne yönelik
politikarlın geliştirilmesi ve ülkemizin yabancı yatırımlar için cazibe odağı
haline getirilmesi amacıyla çeşitli yenilikler ve kolaylıklar öngörmektedir.
Ayrıca yabancıların kayıtdışı çalışması ve çalıştırılmasının önüne geçilmesi
için etkin bir denetim siteminin kurulmasının amaçlandığı ve idari para
cezlarının daha caydırıcı hale getirildiği görülmektedir.
Önümüzdeki günlerde Uluslararası İşgücu Kanunun
uygulanmasına ilişkin usul ve esasları detaylandıran bir yönetmeliğin
Bakanlıkça yayımlanması beklenmektedir. Böylece çalışma izinleri ve çalışma
izni muafiyetlerinin başvuru, süre, şart ve türlerine ilişkin hususlar, talep
edilecek bilgi ve belgeler, sınırötesi hizmet sunucuları ve istisnai çalışma
izni verilebilecek yabancılara ilişkin özel hususların belirlenmesi
öngörülmektedir.
Yabancıların çalışma ve ikamet izinleriyle ilgili daha
detaylı bilgi almak için bize info@guzeloglu.legal
e-mail adresinden ulaşabilirsiniz.
[1] Uluslararası işgücü politikası; uluslararası işgücü hareketliliği ve bölgesel gelişmeler ile Göç
Politikaları Kurulu kararlan, istihdam ve çalışma hayatına ilişkin gelişmeler,
sektörel ve ekonomik dönemsel değişiklikler, kalkınma plan ve programlan,
yabancının uyruğunda bulunduğu ülkeyle ikili ekonomik, sosyal ve kültürel
ilişkiler, Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar ve
uluslararası sözleşmeler, kamu düzeni, kamu güvenliği ve kamu sağlığı dikkate
alınarak belirlenir. (Madde 4)