Değişiklikte göze çarpan ilk husus Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları ihale ve sözleşme süreçlerini, her YEKA’nın kendine has özelliklerine uygun olarak düzenleyebilmek için tüm YEKA’lar için belirlenmiş olan şart, ceza ve uygunluk gibi düzenlemelerin yanında Şartnameler ile belirlenecek olan kurallara da riayet edilmesi gerektiği hususunda yapılmış olan düzenlemelere ağırlık verilmesidir.
Abdülkadir Güzeloğlu & Tarık Kurban
14 Nisan 2017
9 Ekim 2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Yenilenebilir Enerji Kaynak
Alanları (“YEKA”) Yönetmeliği, 11 Nisan 2017 Salı tarihli Resmi Gazetede
yayımlanan değişiklerle güncel haline kavuşmuştur. Değişiklikte göze çarpan ilk
husus YEKA ihale ve sözleşme süreçlerini, her YEKA’nın kendine has
özelliklerine uygun olarak düzenleyebilmek için bu yönetmelikle tüm YEKA’lar
için belirlenmiş olan şart, ceza ve uygunluk gibi düzenlemelerin yanında Şartnameler ile belirlenecek olan kurallara da riayet edilmesi gerektiği
hususunda yapılmış olan düzenlemelere ağırlık verilmesidir. Ayrıca bu
değişikliklerle sözleşmeye uyulmaması nedeniyle uygulanacak olan yaptırımların
artırıldığı görülmektedir.
“Kapsam” başlıklı 2’inci Maddesinde
yapılan değişiklik;
Birinci fıkrada yer alan “yarışmayı
kazanan tüzel kişiler tarafından YEKA’da kurulacak elektrik enerjisi üretim
tesislerinin önlisans/lisans müracaatları” ifadesinde altı çizili
“önlisans” ibaresi eklenmiştir. Eski ifade sadece lisans müracaatlarını
içermesine rağmen Yönetmeliğin diğer maddelerinde önlisansa ilişkin ifadelere
de yer verilmişti. Yeni düzenlemede ise önlisans ibaresi de kullanılmış olup,
olası karışıklıklar giderilmiştir.
“Tanımlar ve Kısaltmalar” başlıklı 4. Maddesinde
yapılan değişikler değişiklikler;
“j” bendinde yer alan YEKA Kullanım Hakkı tanımı “ Yarışmayı kazanan tüzel kişiye kullandırılması” ifadesi
değiştirilerek “Şartname ve YEKA Kullanım
Hakkı Sözleşmesi kapsamında kullandırılması” olarak yapılmış ve kullanım
hakkının sınırları ve içeriğinin hem şartname hem de sözleşme tarafından
belirlenebilmesi hedeflenmiştir.
“k” bendinde düzenlenmiş olan “ YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi: Bakanlık ile
yarışmayı kazanan tüzel kişi arasında imzalanan anlaşmayı” tanımında
ve yönetmeliğin devamındaki diğer birtakım maddelerde “tüzel kişi” ifadesi kaldırılmıştır. Bunun sonucu olarak gerçek
kişi ve adi ortaklarında YEKA ihalelerine katılabileceği anlaşılmaktadır. Ancak
belirtmek gerekir ki 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca sadece tüzel
kişilerin önlisans/lisans alabileceği kararlaştırılmıştır. Bu durumda başvuran kişilerin
en geç önlisans başvurusuna kadar bir tüzel kişilik kurmaları gerekmektedir.
“n” bendinde bulunan Yerli Malı
Belgesi tanımında değişikliğe gidilerek “Yerli
Malı Tebliği (SGM 2014/35) ve Şartnamede belirtilen esaslar kapsamında
düzenlenen ve ürünün yerli katkı oranını gösteren belgeyi” altı çizili
ifade eklenmiştir.
“o” bendinde bulunan Yerli Malı
Kullanım Karşılığı Tahsis Belgesinin tanımı değiştirilerek “Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı
elektrik enerjisi üretim tesisinde Şartnamede belirtilen esaslar kapsamında
yerli aksam kullanmayı taahhüt edene verilen YEKA kullanım hakkını” altı
çizili ifade eklenmiştir.
“ö” bendinde yer alan Yurt İçinde
Üretim Karşılığı Tahsis tanımı değiştirilerek “Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretim
tesisinde kullanılan aksamı Şartnamede belirtilen esaslar kapsamında yurt
içinde imal edene ve/veya imal edilmesini taahhüt edene verilen YEKA Kullanım
Hakkını” altı çizili ifade eklenmiştir.
Yapılan bu değişikliklerle YEKA’lar
için genel düzenleme olan bu yönetmeliğin yanında YEKA’ların kendine has
özelliklerinin de hesaba katılarak daha isabetli YEKA uygulamalarının yapılması
hedeflenmiştir.
“YEKA Belirleme ve Derecelendirme Kriterleri” başlıklı 5’inci Maddesinin
3’üncü fıkrasında yapılan değişiklikler;
“c” bendinin 2’inci cümlesinde yapılan değişiklikle “Uygun bulunmayan her bir santral sahası için başvuru sahibinden
yarışmanın kazanıldığı bağlantı bölgesi ve santral sahasının kapasitesi
değiştirilmemek ve bağlantı bölgesi için tahsis edilen bağlantı kapasitesi
aşılmamak üzere kullanılabilir yeni santral sahaları istenir. Tahsis edilen
bağlantı bölgesi ve bağlantı kapasitesi için santral sahalarının uygun
bulunması ile bu kullanılabilir santral sahaları Resmî Gazete’de YEKA
olarak ilan edilir.” üstü çizili ifadeler çıkarılmış, altı çizili ifadeler
eklenmiştir. Yapılan bu değişiklik ile eski düzenlemede değiştirilemeyen
santral sahasının kapasitesi, bağlantı
bölgesi için tahsis edilen bağlantı kapasitesi aşılmamak kaydıyla
değiştirilebilir kılınmıştır.
“ç” bendinde yapılan değişiklikle “YEKA
amaçlı bağlantı kapasite tahsis yönteminde alan seçimi, gerekli etüt ve
izinler, yarışmayı kazanan tüzel kişi tarafından YEKA Kullanım Hakkı
Sözleşmesi ve Şartname koşulları içerisinde tamamlanır.” üstü çizili kısım
metinden çıkarılmıştır.
“d” bendinde de
bulunan aynı ifade “Bakanlık, bağlantı
kapasite tahsis yöntemi kullanılarak geliştirilecek YEKA’nın yatırıma hazır
hale getirilmesi amacıyla gerekli izin süreçleri için yarışmayı kazanan
tüzel kişi ile iyi niyet çerçevesinde işbirliği yapar.” yapılan değişiklikle metinden çıkarılmıştır.
Böylelikle yönetmeliğin, ihaleye katılan fakat tüzel kişiliği haiz olmayan
ortaklık veya gerçek kişileri de kapsayacak şekilde yeniden düzenlendiğini
söyleyebiliriz.
“YEKA Kullanım Hakkı Yarışma İlanı”
başlıklı 6’ncı Maddedeki değişiklikler;
“a” bendinde
bulunan ifadeye “YEKA’lara ilişkin olarak
Genel Müdürlük tarafından ilan edilmesi gerekli görülen teknik ve idari özellikler
teknik ve idari özellikler ile YEKA’nın bağlantı kapasitesi” altı çizili
bölüm eklenerek YEKA’lara ilişkin yarışma ilanındaki teknik ve idari
özelliklerin belirlenmesi noktasında Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünün
yetkisi açık bir şekilde ifade edilmiştir. Ayrıca aşağıdaki bentler yönetmelik
metninden çıkartılmıştır;
b) YEKA amaçlı bağlantı kapasite
tahsisi yönteminin tercih edilmesi halinde bağlantı bölgeleri bazında tahsis
edilecek bağlantı kapasiteleri.
c) YÜKT ve/veya YMKT şartı aranacak aksamın özellikleri ve üretim
süreçleri.
ç) YEKA’nın YÜKT kapsamında değerlendirilmesi halinde kurulacak olan
Fabrikaya ilişkin asgari kriterler.”
Aynı zamanda bu değişikliklerin
yanında yukarıdaki metinden çıkarmalardan ötürü b bendi olarak yeniden
isimlendirilen bentte “Başvuru yapacak tüzel
kişilerde aranacak şartlar.” ifadesinden tüzel kişiler ibaresi çıkartılmıştır.
YEKA kullanım hakkı yarışması
başvurularının alınması başlıklı 7’inci maddede yapılan değişikler;
Yönetmeliğin 7’inci maddesinin
birinci, ikinci, beşinci ve yedinci fıkralarında değişiklik yapılmıştır.
Maddenin birinci fıkrasından “Bu
Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik
enerjisi üretim faaliyetinde bulunmak için; ihtiyaçlara göre Bakanlık
tarafından ilan edilen Şartnamede yer alan şartları haiz ve belirtilen aksamı
yurt içinde imal edecek ve/veya yerli malı kullanmayı taahhüt eden tüzel
kişiler yapılacak yarışmalara bu Yönetmelik ve Şartnamede yer alan
şartları taşıyanlar başvuruda bulunabilirler.” üstü çizili yerler fıkra
metninden çıkarılmış ve altı çizili kısımlar eklenmiştir. Böylece başvuruda
bulunacakların Şartname ile birlikte Yönetmelikteki şartları da taşıması
gerektiği kararlaştırılmıştır.
Maddenin ikinci fıkrasında “Bu
Yönetmelik kapsamında başvuruda bulunmak isteyen önlisans
başvurusu yapma hakkı elde eden kişilerin,
2/11/2013 tarihli ve 28809 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası
Lisans Yönetmeliği kapsamında belirtilen önlisans başvurusu yapmaya haiz tüzel
kişilerde aranan şartları sağlaması gerekmektedir.” üstü çizili yerler
fıkra metninden çıkarılmış ve altı çizili kısımlar eklenmiştir. Böylelikle
başvuru yapabilecek kişiler Elektrik
Piyasası Lisans Yönetmeliği kapsamında önlisans başvurusu yapmaya haiz
tüzel kişiler olarak sınırlandırılmış ve onlara ilişkin şartlar belirlenmiştir.
Maddenin beşinci fıkrasında “YÜKT
ve/veya YMKT için başvuru yapmak isteyen tüzel kişiler; aşağıda Şartnamede
belirtilen belgeleri Genel Müdürlüğe başvuru dosyasında sunar.” üstü
çizili ibareler çıkarılmış, altı çizili ibare eklenmiştir. Bunun paralelinde
başvuru yapmak için sunulması gereken belgeleri listeleyen bentler de metinden
çıkarılmıştır. Böylelikle başvuruya ilişkin belgelerin Şartname ile dolayısıyla
Genel Müdürlükçe belirlenmesi kararlaştırılmıştır.
“Başvuruların İncelenmesi” başlıklı
9’uncu Maddede yapılan değişiklikler;
Fıkra 3’te değişiklik yapılarak
komisyonun belirlediği yarışma yer, tarih ve saatinin en az 3 (üç) gün
öncesinden Genel Müdürlük sitesinde yayınlanacağı vurgulanmıştır. Ayrıca gene
aynı fıkrada bulunan “Yarışma
katılımcılarının beyan ettikleri tebligat adreslerine yarışma tarihinden en az 5
(beş) takvim günü öncesinde bildirim” yapılması gerekiyorken bu süre
yeni değişiklikle “3 (üç) takvim
günü öncesi” olarak değiştirilmiştir.
Fıkra 4’te yapılan değişiklik ile “İstenen evrak, düzeltme veya detaylı
açıklamalar bu tebliğ tarihinden itibaren azami 7 (yedi) takvim günü
içerisinde Komisyona sunulur” üstü çizili ifade kaldırılmış yerine “bildirimde
belirtilen süre içerisinde” ifadesi getirilmiştir. Böylelikle
somut durumun şartlarına daha uygun şekilde hareket edilmesi
kolaylaştırılmıştır. Ancak istenen bilgi ve belgelerin “komisyona sunulma süresi Komisyonun evrak inceleme süresini
geçemeyeceği” de belirtilerek bir üst sınır getirilmiştir. Böylece aradaki
denge sağlanmak istenmiştir.
“YEKA kullanım Hakkı Yarışması Usulü ve YEKA Kullanım Hakkı Yarışmasının
Sonuçlandırılması” başlıklı 10’uncu maddesinde yapılan değişikler;
Maddenin 1’inci
fıkrasında bulunan “Bu Yönetmelik ve
Şartnamede belirlenen kriterleri sağlayan, geçerli başvuru sahibi tüzel
kişiler yarışmaya katılım hakkı kazanır.” üstü çizili kısım önceki
maddelere uygun olarak çıkartılmış ve yerine “başvuru sahipleri” ifadesi kullanılmıştır.
Maddenin 3’üncü fıkrasında yapılacak
olan eksiltmenin “Açık Eksiltme”
olacağı karışıklığa mahal vermemek için açıkça belirtilmiş ve 5’inci fıkrasında
açık eksiltme başlangıcında, eşit teklif verilmesi ihtimalinde nasıl hareket
edileceği “Mali tekliflerin eşit olması durumunda açık eksiltmeye hangi başvuru
sahibinden başlanacağı hususunu Komisyon belirler” hükmünün eklenmesi ile
açıklığa kavuşturulmuştur.
““YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesinin
İmzalanması ve İfası” başlıklı 11’inci maddesinde yapılan değişiklik;
11’inci maddeye “Teminata ilişkin
diğer hususlar Şartnamede düzenlenir” fıkrası eklenerek teminat
hususunun Şartname ile belirlenmesi gerektiği düzenlenmiştir.
“Önlisans Süreci” başlıklı 12’inci maddesinde yapılan değişikler;
1,7,8 ve 9
numaralı fıkralardan “tüzel kişi” ifadelerinin
çıkarılması ve diğer birtakım diğer değişikliklerle, önceki fıkralarla aynı
doğrultuda bir yaklaşım izlenmiş, tüzel kişiliği olmayan ortaklıklarında bu
fıkralarda düzenlenen işlemleri gerçekleştirebilmesi istenmiştir.
4’üncü ve 5’inci fıkralarda yapılan
değişiklerle yeni cezai şart uygulaması ve sözleşmenin feshedilmesinde yeni
şartlar getirilmiştir. Buna göre “Önlisans
başvuru tarihi veya süresi içerisinde başvuru yapılmadığı” halinde ve “Başvuru
sahibinin başvuru evraklarında varsa eksikleri tespit edilerek ve verilecek 3
(üç) aylık süre içerisinde tamamlanmaması” durumunda yaptırım olarak eski
düzenlemede sadece “Bakanlık tarafından
YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi feshedilerek teminat irat kaydedilmesi” düzenlenmişti.
Yeni düzenlemeye göre ise bu yaptırıma ek olarak söz konusu “YEKA’lara ait kurulu gücün,
tahsis edilen toplam YEKA kapasitesine bölünmesiyle elde edilen değerin güncel
teminat mektubu tutarıyla çarpılması sonucunda hesaplanan cezai tutar Bakanlık
tarafından verilecek 15 (on beş) günlük süre içerisinde ödenmez ise bu miktar
kadar teminat mektubu irat kaydedilir ve söz konusu YEKA ile ilgili YEKA
Kullanım Hakkı Sözleşmesi kapsamında tanınan bağlantı kapasitesi dâhil tüm
haklar kendiliğinden sona ermesi ve şartlara uygun diğer
YEKA’lara ait toplam kapasitenin, YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi kapsamında
tahsis edilen kapasitenin yüzde yetmişinden daha az olması durumunda, Bakanlık
tarafından YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi feshedilerek teminat irat
kaydedilmesi” yaptırımları
hükme bağlanarak eklenmiştir.
Maddenin 9’uncu fıkrasında
kullanılmış olan “Mücbir sebepler”
ibaresi yerine “17 inci maddede
belirtilen sebepler” ibaresi kullanılmıştır. Böylelikle mülga edilen mücbir
sebepler ifadesi ile kastedilenin Madde 17’de sayılan sebepler olduğu daha net
bir şekilde ifade edilmiştir.
Ayrıca maddenin “YÜKT kapsamında
önlisans sahibi tüzel kişi, önlisans süresi içerisinde Fabrika kurulumu
gerçekleştirmesi halinde teminat tutarının %25’i iade edilir.” şeklinde
olan on dördüncü fıkrası da yürürlükten kaldırılmıştır.
“Lisans Süreci” başlıklı Madde 13’te
yapılan değişiklikler;
Fıkra 3’de “YÜKT ve YMKT kapsamında;
YEKA’da taahhüt edilen yerli malı aksamın kullanılmadığının tespiti halinde,
lisans sahibi tüzel kişiye Şartnameye uygun yerli malı kullanması yönünde
yazılı ihtarda bulunulur. Bu olumsuzluğun ihtarnamede belirtilen süre içerisinde
giderilmemesi ve taahhüdün yerine getirilmemesi durumunda uygulanacak olan YEKA
Kullanım Hakkı Sözleşmesi feshedilerek teminat irat kaydedilir, genel hükümlere
göre tasfiye işlemleri başlatılır” yaptırımına ek olarak bir de cezai şart
eklenmiştir. Buna göre “YEKA’da taahhüt edilen yerli malı
aksamın kullanılmadığının tespiti halinde, lisans sahibi tüzel kişiye
Şartnameye uygun yerli malı kullanması yönünde yazılı ihtarda bulunulur. Bu
olumsuzluğun ihtarnamede belirtilen süre içerisinde giderilmemesi ve taahhüdün
yerine getirilmemesi durumunda YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi feshedilerek
teminat irat kaydedilir ve genel hükümlere göre tasfiye işlemleri başlatılır
yaptırımının yanında, yeni düzenlemeyle yerli malı aksam kullanılmayan
YEKA’lara ait kurulu gücün, tahsis edilen toplam YEKA kapasitesine bölünmesiyle
elde edilen değerin güncel teminat mektubu tutarıyla çarpılması sonucunda
hesaplanan cezai tutar Bakanlık tarafından verilecek 15 (on beş) günlük süre
içerisinde ödenmez ise bu miktar kadar teminat mektubu irat kaydedilmesi” hükmü fıkraya eklenmiştir.
4’üncü fıkrada yapılan değişiklikle
eski yönetmelikte “30 (otuz) yıl” ile sınırlandırılmış olan “YEKA’lar için alınacak üretim lisanslarının
süresi”, yapılan değişiklikle her “Şartnamelerde”
ayrıca belirlenmesi kararlaştırılmıştır. Böylece somut koşul hallerine daha
uygun tipte sözleşmelerin yapılması hedeflenmiştir.
5’inci fıkrada da, gene aynı hedefe uygun olarak “Elektrik enerjisi üretim tesisinin toplam kurulum süresi 36 (otuz
altı) ayı geçmemek üzere Şartnamede belirtilir.” hükmünden üstü çizili
ifade çıkarılmış ve bazı durumlarda daha uzun süre gerekebileceğinden, bu
sürenin şartnamede özgürce belirlenmesi yolu seçilmiştir.
“Elektrik Enerjisi Satışı” başlıklı
14’üncü maddede yapılan değişiklikler;
Maddenin ilk fıkrasında kullanılmış olan “Mücbir sebepler” ibaresi yerine “17 inci maddede belirtilen sebepler” ibaresi kullanılmıştır.
Böylelikle mülga edilen mücbir sebepler ifadesi ile kastedilenin madde 17’de
sayılan haller olduğu açık bir şekilde ifade edilmiştir.
İkinci fıkraya “YEKA kapsamında
üretilen elektrik enerjisi, elektrik enerjisi üretim tesisinin kısmen işletmeye
girdiği tarihten itibaren müracaat gerekmeksizin YEKDEM kapsamında
değerlendirilir.” hükmü eklenmiştir. Böylelikle üretilen elektrik
enerjisinin hangi andan itibaren YEKDEM kapsamında değerlendirileceği açıklığa
kavuşturulmuştur.
“AR-GE Faaliyetleri” başlıklı madde
15’te yapılan değişiklik;
Fıkra 1’de yer alan “YÜKT için
başvuru yapacaklar tüzel kişiler; 5746 sayılı Kanun kapsamında ve/veya
Şartnamede belirlenen koşullarda ve sürede sunacağı Yıllık AR-GE Planı
çerçevesinde AR-GE faaliyetlerini gerçekleştirir.” üstü çizili olan “tüzel kişiler” ibaresi çıkartılmıştır.
Böylelikle, önceki maddelerde yapılan değişikliklere paralel olarak tüzel
kişiliği haiz olmayanların da Yönetmelik kapsamında AR-GE faaliyetlerinde
bulunmasına olanak sağlanmak istenmiştir.
“Mücbir
Sebepler” başlıklı madde 17’de yapılan değişiklik;
Fıkra 1’de “yürütülen iş ve
işlemlerin sözleşmede belirlenen sürelerde tamamlanamaması durumunda
Yönetmelikte ve Şartnamede belirtilen cezaların uygulanır” altı
çizili değişiklik yapılarak, Yönetmelikte yer alan cezaların yanında Şartnamede
belirtilen cezalarında uygulanacağı hükmü eklenmiştir.