Turkuaz Kart, hamiline Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı veren, yakınına ise ikamet hakkı veren bir belgedir.
Fatma Esra Güzeloğlu
& Abdülkadir Güzeloğlu
15 Mart 2017
6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu [1]
ile ilk defa mevzuatımızda yer alan ve hamiline Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı veren, yakınına ise ikamet hakkı veren Turkuaz Kart’a ilişkin başvuru, değerlendirme ve geçiş süresine,
Turkuaz Kart sahibine ve yakınına sağlanan haklara ve bu hakların kullanımına ilişkin usul ve esasları düzenleyen Yönetmelik, 14
Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete[2]’
de yayımlanarak, aynı gün yürürlüğe girmiş
bulunmaktadır.
6735
Sayılı Kanun uyarınca, süresiz çalışma iznine ancak Türkiye’de uzun dönem
ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar başvurabilir.
Turkuaz Kart sahibi olabilmek içinse bu tür şartlar aranmamaktadır. Hem bu
açıdan, hem de yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına[3]
da ikamet izni sağlaması açısından, Turkuaz Kart önemli bir yeniliktir.
Turkuaz Kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak şartıyla
verilir. Bakanlık, geçiş süresi içinde işveren veya yabancıdan yürütülen
faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir. Geçiş süresi içinde iptal
edilmeyen Turkuaz Kart, yabancının başvurusu üzerine kaldırılır ve süresiz
Turkuaz Karta çevrilir. [4]
Turkuaz Kart sahibi yabancı, 6735 Sayılı Kanunda
düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır.
Kimler Turkuaz Kart Alabilir?
Yönetmeliğin 5.
Maddesine göre aşağıdaki niteliklere sahip yabancılar Turkuaz Kart sahibi
olabilir:
Yüksek Nitelikli İşgücü Olarak Değerlendirilen
Yabacılar: Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki bilgisi ve deneyimi, bilim ve
teknolojiye katkısı ve benzeri nitelikleri göz önünde bulundurulur.
Yüksek Nitelikli Yatırımcılar: Yatırım veya ihracat
düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü, bilimsel ve teknolojik gelişmeye
yaptığı katkı ve benzeri özellikleri dikkate alınır.
Bilim İnsanı veya Araştırmacılar: Bilimsel ve teknolojik
gelişmeye katkı sağlayan veya bilim, sanayi ve teknoloji alanlarında
uluslararası düzeyde ülke menfaatleri açısından stratejik kabul edilen
çalışmalar ve araştırmalar yapan yabancıları kapsar.
Kültürel, Sanatsal veya Sportif Faaliyetlerde
Bulunan Yabancılar: uluslararası düzeyde başarılı olan, Türkiye’nin veya Türk kültürünün
uluslararası tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan, Türkiye’nin milli
menfaatlerine ilişkin hususlarda uluslararası düzeyde faaliyette bulunan
yabancıları kapsar.
Başvuru Usulü
Turkuaz
Kart başvurusu, yurt içinde doğrudan sistem üzerinden yapılır. Yurt dışında ise
yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış
temsilciliği aracılığıyla yapılır.
Yurt
dışından yapılan başvuruya ilişkin bilgi ve belgeler Türk dış temsilciliğince
elektronik ortamda Bakanlığa iletilir.
Türkiye’de
yasal olarak bulunan yabancı, yurt içinden yabancı kimlik numarası ile sistem
üzerinden doğrudan kendisi başvuru yapabilir.
Turkuaz
Kart başvurusu, yurtiçi ve yurtdışından yabancı adına yetkili aracı kurum
tarafından da yapılabilir. Henüz yetkili aracı kurum veya kuruluşlar hakkında
yönetmelik yayımlanmamıştır. Yakın zamanda bu konuya ilişkin ikincil mevzuatın
yayımlanacağı tahmin edilmektedir.
Turkuaz
Kart başvurusu sırasında yabancı ve yakınına ilişkin Genel Müdürlükçe
belirlenen bilgi ve belgelerin sisteme girilmesiyle başvuru tamamlanır.
Bakanlık
tarafından gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar, Turkuaz Kart başvuruları
e-Devlet kapısı üzerinden erişilebilen Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyonu
aracılığıyla yapılır. Genel Müdürlükçe gerek görülmesi halinde sisteme yüklenen
belgeler kağıt ortamında Bakanlığa gönderilir.
Bakanlık tarafından
gerekli teknik altyapı tamamlanıncaya kadar Turkuaz Kart yakınına ikamet izni
verilmesi işlemleri il göç idaresi müdürlükleri tarafından gerçekleştirilir.
Turkuaz Kart sahibi yakını ikamet izni başvurusu
Turkuaz Kart sahibi yakını için ikamet izni
başvurusu, Turkuaz Kart başvuru usulüne göre ve bu başvuru ile aynı anda
Bakanlığa yapılır. Ancak, yurtdışından yapılan Turkuaz Kart başvurusunda,
Turkuaz Kart sahibi yakınının ikamet izni başvurusu için gerekli bilgilerinin
bulunmaması halinde bu yabancıların başvuruları Türkiye’ye giriş tarihlerinden
itibaren vize veya vize muafiyeti sürelerini aşmamak koşuluyla en geç doksan
gün içinde Bakanlığa yapılabilir.
Turkuaz
Kart sahibi yakını için yapılacak ikamet izni başvurusunda, yabancının eşi
bakımından evlilik bağını, çocuğu bakımından ise velayet ilişkisini ve bakmakla
yükümlü olduğunu gösteren belgeler başvuruya eklenir.
Başvuruya Eklenecek Belgeler
Başvuru
esnasında şu belgeler gerekmektedir:
1.
Başvuru dilekçesi
2.
Yabancıya ait pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sureti
3.
Varsa ilgili kamu kurum ve kuruluşundan alınan uygunluk belgesi[5]
4.
Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı için diploma, iş
sözleşmesi, özgeçmiş, atama veya görevlendirme yazısı, mesleki tecrübe, anadil
dışında bilinen yabancı dilleri gösteren uluslararası düzeyde kabul edilen
belgeler ile benzeri
5.
Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı için yatırım
büyüklüğü, istihdam düzeyi, ihracat tutarı, mali yeterlilik, faaliyet
gösterilen bölge, sektör ve işi gösterir belgeler ile benzeri
6.
Bilim insanı veya araştırmacı için, diploma, akademik kariyer ve
unvanı gösterir belge, sahip olunan akademik çalışmalar veya lisans, ticari
marka veya patent belgeleri ile benzeri
7.
Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından ulusal veya
uluslararası düzeyde başarılı olmuş yabancı için başarılı olduğunu gösterir
belgeler ile benzeri,
8.
Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına veya tanıtımına katkı
sağlayan yabancılar için: Turkuaz gönüllüsü olarak uluslararası düzeyde
yürütülen faaliyetlere ilişkin belgeler, fikir ve sanat eserleri, süresi,
sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren tanıtım
faaliyetlerine ilişkin belgeler ile benzeri
9.
Genel Müdürlükçe belirlenerek Genel Müdürlük resmi internet sayfasında
yayımlanan belgeler
Genel
Müdürlük Turkuaz Kart alabilecek yabancılar bakımından her bir yabancı grubu
için ayrı ayrı gerekli belgeleri belirlemeye, yeni belgeler eklemeye veya bu
belgeleri değiştirmeye yetkilidir. Bu kapsamda yapılan düzenlemeler Genel
Müdürlük resmi internet sayfasında yayımlanır.
Türkiye’de
yasal olarak bulunan yabancıların yurtiçinden yapacakları başvurular bakımından
yabancının geçerli ikamet iznine sahip olması şartı aranmaz.
Başvurunun Değerlendirilmesi
Turkuaz
Kart başvurusunun değerlendirilmesinde uluslararası işgücü politikası doğrultusunda
Genel Müdürlükçe belirlenen kıstaslar kapsamında oluşturulan puanlama sistemi
kullanılır.
Buna göre:
Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı
için;
öğrenim durumu, öğrenim görülen yükseköğretim kurumunun saygınlığı, ücret
düzeyi, üst düzey yönetici olarak, uzmanlık gerektiren yüksek nitelikli işlerde
veya Ar-Ge alanında çalışma veya mesleki deneyim, öğrenim ile iş ya da mesleğin
uyumu, anadili dışında bildiği yabancı diller ve niteliklerini gösterir benzeri
kıstaslar,
Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı
için;
belgelendirilen ya da taahhüt edilen yatırım, ihracat veya istihdam düzeyi, yatırım
yapılacak sektörün, bölgenin ve işin niteliği, Türkiye’de sahip olunan taşınır
veya taşınmazlar ile fikri veya sınaî mülkiyet hakları ve niteliklerini
gösterir benzeri kıstaslar,
Bilim insanı veya araştırmacı için; akademik unvan,
ulusal ya da uluslararası alanda bilinen yükseköğretim kurumlarında veya bilim
ve teknoloji alanında öne çıkmış kuruluşlarda çalışma veya mesleki deneyim,
ulusal veya uluslararası kurumlar tarafından tescillenmiş patent, ticari marka
veya lisans, inovasyon faaliyetleri, Ar-Ge alanında ya da bilişim, savunma,
maden, enerji gibi ülke ekonomisi açısından stratejik sektörlerde önemli
görevlerde çalışma ya da mesleki deneyim ve niteliklerini gösterir benzeri
kıstaslar,
Yabancı sporcular için faaliyette bulunduğu
spor dalında ferdi ya da kulüp lisansı ile ulusal ya da uluslararası ferdi ya
da takım müsabakalarında aldığı dereceleri ya da ödülleri, mensubu olduğu spor
kulübünün hukuki statüsü ile ilgili kulübün ulusal veya uluslararası
başarıları, uyruğunda bulunduğu ülkede milli sporcu statüsünde olması ve
niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar,
Fikir ve sanat eseri sahibi yabancılar için eserlerinin
bilinirliği, ulusal veya uluslararası ödülleri ve niteliklerini gösterir
benzeri kıstaslar,
Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına
veya tanıtımına katkı sağlayan yabancılar için; süresi,
sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren tanıtım
faaliyetleri, fikir ve sanat eserleri, Turkuaz gönüllüsü olarak uluslararası
düzeyde yürütülen faaliyetleri ve benzeri kıstaslar esas alınır.
Turkuaz Kartın İptali
Turkuaz
Kart yabancının talebi ile iptal edilebileceği gibi;
1.
Turkuaz Kart’ın geçerlilik tarihinden itibaren; altı ay içinde
Türkiye’ye gelmemesi ya da mücbir sebep olmaksızın iki yıldan uzun bir süre
aralıksız yurtdışında kalması
2.
İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığının uygun görüşünün
bulunması hâli hariç, pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin geçerlilik
süresinin uzatılmaması
3.
Kanunda belirtilen hükümlere aykırı olarak ya da kayıtdışı
çalıştığının tespiti
4.
Yabancının en az bir yıl kesintisiz bir şekilde çalışmadığının tespiti
5.
Turkuaz Kart başvurusunun sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle
yapıldığının sonradan tespiti
6.
Geçiş süresi içinde talep edilen bilgi ve belgelerin süresi içinde
sunulmaması ya da izleme raporuna göre yabancının Turkuaz Kart sahibi
niteliğini kaybettiğinin anlaşılması
7.
6458 sayılı Kanuna göre, Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek,
vize verilmeyecek veya sınır dışı etme kararı alınacak yabancılardan olduğunun
İçişleri Bakanlığınca bildirilmesi
8.
Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de
çalışmasında sakınca olduğunun ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilmesi
hallerinde de iptal edilir.
Turkuaz Kart iptal
edilmesiyle geçerliliğini kaybeder.
Türkiye’de
ikamet ve çalışma izni hususlarında daha fazla bilgi edinmek için info@guzeloglu.legal adresinden bize
ulaşabilirsiniz.
[1]
T.C. Resmi Gazete 13.08.2016/29800
[2]
T.C. Resmi Gazete 14.03.2017/30007
[3]
Turkuaz Kart sahibi yabancının, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü
olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni
yerine geçen belge verilir.
[4] Geçiş
süresi kaydının kaldırılması talebi, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün
kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılır. Bu sürede
başvuru yapılmaması halinde Turkuaz Kart geçersiz hale gelir. Süre dolduktan
sonra yapılan başvurular reddedilir.
[5] Yüksek
nitelikli yatırımcılar, bilim insanı veya araştırmacı yabancılar ve kültürel,
sanatsal veya sportif faaliyetlerde bulunan yabancıların nitelikleri bakımından
turkuaz kart verilmeye uygun olduğuna dair Genel Müdürlükçe belirlenen ilgili
kamu kurum ve kuruluşları tarafından uygunluk
belgesi düzenlenebilir. Uygunluk belgesi, Turkuaz Kart başvurusunun olumlu
değerlendirilmesine yönelik herhangi bir kazanılmış hak sağlamaz.