Tarih :
21.04.2020
Basketbol Tahkim Mahkemesi, COVID-19 Süresince Ortaya Çıkabilecek Uyuşmazlıklar Hakkında Kılavuz İlkelerini Yayımladı
COVID-19 önlemleri kapsamında durdurulan veya ertelenen ligler ve müsabakalar, özellikle kulüpler ile sporcular ve antrenörler arasında akdedilmiş bulunan sözleşmelerin akıbeti başta olmak üzere spor dünyasında derin belirsizlikler oluşturmuştur.
Bütün dünyayı etkisi altına alan ve her alanda olumsuz sonuçlara neden olan COVID-19 pandemisi, spor dünyasını da menfi olarak etkilemiştir. Gerçekten de Avrupa kıtası başta olmak üzere dünyada, futbol ve basketbol endüstrileri dahilindeki birçok lig ve müsabaka ertelenmiş, bazı ülkelerdeki müsabakalar hakkında ise seyircisiz oynama kararları alınmıştır. Benzer şekilde Türkiye Basketbol Federasyonu ve Türkiye Futbol Federasyonu tarafından profesyonel liglerin 19.03.2020 tarihinden itibaren ertelendiği duyurulmuştur.
Durdurulan veya ertelenen ligler ve müsabakalar nedeniyle, özellikle kulüpler ile sporcular ve antrenörler arasında akdedilmiş bulunan sözleşmelerin akıbeti başta olmak üzere spor dünyasında derin belirsizlikler oluşturmuştur.
COVID-19 pandemisi nedeniyle içinde bulunulan bu olağanüstü duruma ilişkin olarak, basketbol dünyasındaki bu belirsizliğin giderilmesi ve hukuki öngörülebilirliği tesis edebilmek amacıyla, doğabilecek uyuşmazlıkların çözümü hakkında gerek taraflara ve gerekse de hakemlere yönelik birtakım önerilerin ve ilkelerin yer aldığı COVID-19 Kılavuz İlkeleri (COVID-19 Guidelines)
“Kılavuz İlkeler” Basketbol Tahkim Mahkemesi
(Basketball Arbitral Tribunal “BAT”) tarafından yayımlanmıştır.
Böylelikle, bir BAT yargılama sürecinin aktüel ve potansiyel katılımcılarına, usule ilişkin konularda rehberlik edilmesi ve basketbol ailesinde dostane çözümlerin gerçekleşmesi hakkında yardım sağlanmasının hedeflendiği belirtilmektedir.
Kılavuz İlkeler, ilgili ilke ve önerilerden önce belgenin ve içeriğinde yer alan hususların mahiyetleri hakkında birtakım uyarılar yapmaktadır. Buna göre belgenin ilgili kısmında yer alan uyarılar şu şekilde özetlenebilmektedir;
1. Kılavuz İlkeler geçici niteliktedir. Özellikle pandeminin bir sonucu olarak yerel şampiyonlukların ertelenmesi veya iptal edilmesi nedeniyle meydana gelen COVID-19 krizinin basketbol sözleşmeleri üzerindeki sonuçlarını ele almak amacıyla hazırlanmıştır.
2. Kılavuz İlkeler sadece birtakım ilkeler içermekte olup, somut olayın koşullarına bağlı olarak (örneğin uygulanabilir halk sağlığı hükümleri) çeşitli istisnalar getirilmesi mümkündür.
3. Kılavuz İlkeler sadece BAT Başkanı, Başkan Yardımcısı ve Hakemleri tarafından resmi ve somut olmayan tartışmalar kapsamında ulaşılan fikir birliğini yansıtmaktadır. Kılavuz İlkeler, uygulanması zorunlu olan bağlayıcı kurallar olmayıp, BAT Hakemlerinin dosyalar üzerindeki bağımsızlığını etkilemezler.
4. Bu Kılavuz İlkeler, BAT Tahkim Kuralları veya uluslararası tahkimi düzenleyen diğer usul kurallarını değiştirmez veya bunların yerine geçmezler.
5. Bu Kılavuz İlkeler, sürekli gözden geçirilecek olup, ilgili gelişmelere bağlı olarak düzeltmelere tabi tutulabilir.
Yukarıdaki uyarılardan sonra, Kılavuz İlkeler toplam 8 başlık ve 20 maddeden oluşan birtakım ilkeler bildirmektedir. Bu ilkelerden önemli görülenler aşağıdaki gibi özetlenebilmektedir;
- Kılavuz İlkeler’in II numaralı bölümü bu süreçte meydana gelen uyuşmazlıklarda dostane çözüm yöntemlerine öncelik verilmesi gerektiğini belirtmektedir. Buna göre;
- COVID-19 kaynaklı meydana gelen uyuşmazlıklarda dostane çözüm yöntemlerinin tercih edilen uyuşmazlık çözüm yöntemi olduğu vurgulanmakta ve tarafların bu kapsamdaki sözleşme kaynaklı sorunlarını dostane biçimde çözmek için sözleşme şartlarını iyi niyetle yeniden müzakere etmekle yükümlü olduğunu belirtmektedir.
- Bu yükümlülüğün ihlali halinde, hakem tarafından dosyanın esası ve tahkim masrafları, harçları ve diğer giderler hakkında karar verilirken bu ihlalin göz önünde bulundurulabileceği belirtilmektedir.
- Geçersizlik nedenlerinin mevcudiyeti hali hariç olmak üzere, hakemin COVID-19 krizinin sonuçlarına ilişkin yapılan dostane sulh anlaşmasına riayet etmesi gerektiği belirtilmektedir.
- Bu süreçte gerçekleştirilen sulh anlaşmalarının COVID-19 sonuçlarına ilişkin olduğunun kabul edildiği ancak bunun aksinin ispatının mümkün olduğu belirtilmektedir.
- Kılavuz İlkeler’in IV numaralı bölümü, bu süreçte ortaya çıkan riskin sadece bir tarafa yüklenmemesi gerektiğini belirtmektedir;
- “Tam garantili (fully guaranteed)” veya “kesintisiz (no-cut)” şartları içeren sözleşmelerin, COVID-19 kriziyle ile ilişkili ekonomik risklerin sözleşme taraflarından birisine tahsis edemeyeceği ifade edilmektedir.
- Güncel pandemi ve bunun basketbol müsabakaları üzerine etkilerini öngörerek yeterince benzer olaylar hakkında açık bir şekilde düzenleme içeren sözleşmeler hariç olmak üzere, COVID-19 krizinin sonuçlarının taraflardan birine yüklenemeyeceği belirtilmektedir. Sözleşmede böyle bu husus açıkça belirtilmemişse, COVID-19 krizinin olumsuz sonuçlarının her tarafın kendine özgü koşullarına uygun olarak paylaşılması gerektiği ifade edilmektedir. Sözleşmede, COVID-19 salgını gibi risklerin nasıl paylaştırılacağına ilişkin açık bir düzenleme yapılmış olması halinde hakemin, sadece söz konusu risk paylaşımının büyük ölçüde eşitsizlik meydana getirmesi halinde sözleşmeden ayrılabileceği belirtilmektedir.
- Kılavuz İlkelerin V numaralı bölümünde düzenlenen sözleşmenin feshi ve sözleşme şartları hakkında;
- COVID-19 krizi süresince ahde vefa (pacta sunt servanda) ilkesinin, genel olarak ve BAT’ın geçerli içtihatları ile tutarlı bir şekilde uygulanacağı belirtilmektedir. Sonuç olarak, sözleşmelerin pandemi nedeniyle otomatik olarak fesih edilmeyeceği ifade edilmektedir. Benzer şekilde, COVID-19 krizinin sözleşmeyi tek taraflı fesih için geçerli bir neden teşkil etmeyeceği vurgulanmaktadır.
- Bir ulusal şampiyonanın 2019/2020 sezonunda yaşanan erteleme/ iptal kararının telafisi amacıyla orijinal bitiş tarihinden sonrasına uzatılması halinde, katılanlar ile oyuncuları ve antrenörleri arasındaki sözleşmelerin, o kulübün o sezon kapsamında yapılacak olan son maçına kadar yürürlükte kalacağı belirtilmektedir. Ancak taraflar arasındaki sözleşmeden, tarafların 2019/2020 sezonunun bitiminden önce sözleşme süresinin dolacağını açıkça kararlaştırdıklarının anlaşılması veya aksi halde büyük ölçüde bir eşitsizliğin doğmayacağının anlaşılması halleri bu kuralın istisnası olarak belirtilmektedir.
- Bir oyuncunun veya antrenörün, erteme/ iptal edilmeden önce 2020/2021 sezonu için başka bir takım ile sözleşme akdetmiş olması halinde ve 2019/2020 sezonunun uzayan döneminin 2020/2021 sezonu ile çakışması halinde, oyuncunun/ antrenörün, eski kulübün ve yeni kulübün ilgili çıkarları ile orantılı, eşitlikçi bir düzlemde iyi niyet çerçevesinde dostane yöntemlerle sorunu çözmek için çalışmaları gerektiği belirtilmektedir.
- Kılavuz İlkelerin VI numaralı bölümünde düzenlenen erteleme/ iptal süresi boyunca, kulüplerin antrenör ve oyunculara karşı olan sözleşmesel yükümlülüklerinin şu şekilde uyarlanması gerektiği belirtilmektedir;
- Olanaklar: Kılavuz İlkeler, kulüp tarafından sözleşme kapsamında öngörülen olanakların (araba, konaklama, yemek, sağlık sigortası gibi), oyuncu tarafından iyi niyetle kullanılması ve bunlara bağımlı olması koşullarıyla ve orantılı oldukları ölçüde oyuncuya sağlanmaya devam edilmesi gerektiği belirtmektedir.
- Bonuslar: Kılavuz İlkeler, erteleme/ iptal döneminden önce doğan bonuslar bakımından borçluluğun devam ettiğini, ancak bunların vadelerinin 2020/2021 sezonu başına ertelendiğini ifade etmektedir. Ayrıca erteleme/ iptal dönemi boyunca herhangi bir bonusun tahakkuk ettirilemeyeceği belirtilmektedir. Ek olarak, erteleme/ iptal döneminden sonra ilgili şampiyona tamamlanmadığı sürece 2019/2020 sezonu için ulusal veya uluslararası şampiyonalara ilişkin herhangi bir bonusun tahakkuk ettirilemeyeceği de vurgulanmaktadır.
- Ücretler: Kılavuz İlkeler, Erteleme/iptal döneminde oyuncuların ve antrenörlerin yükümlülüklerinin askıya alınması ve COVID-19 krizinin tarafların sözleşme imzalamaları zamanındaki finansal çerçeve ve ön kabulleri bozduğu gerekçeleri ile ücretlerin birtakım kurallar ışığında uyarlanması gerektiğini belirtmektedir. Kılavuz İlkeler, ücret ödeme yükümlülüğünün tamamen sona ermemesi gerektiğini fakat birtakım koşullar ışığında belirli oranlarda indirim yapılması gerektiğini belirtmektedir. Buna göre bağlayıcı olmamak ve adil indirimin belirlenmesinde rehberlik etmesi amacıyla Kılavuz İlkeler, aylık 2.500 Euro’luk kısmın %0-20 oranında, aylık 2.500 Euro’yu aşan miktarın ise başlangıç olarak %50 oranında olmak fakat bu oranın belirli kriterler ışında ayarlanması kaydıyla düşürülmesi gerektiğini ifade etmektedir. Bu kriterlerden bazıları şöyledir;
- Toplam ücret miktarı. Prensip olarak düşük ücretlerden daha düşük kesinti yapılması gerekmektedir.
- COVID-19 sonucu kulübün finansal durumu.
- Oyuncunun/ antrenörün kişisel durumları. Özellikle makul yaşam maliyeti ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin varlığı.
- Orantılılık ve mantıklılık ilkesi, özellikle kulübün ücret indirimi yoluyla biriken likiditeyi nasıl kullanacağı.
- Kılavuz İlkeler, 2019/2020 sezonunun erteleme/iptalin kaldırılması neticesinde devam etmesi halinde, kulübün gelirinin muhtemelen daha düşük olacağı gerekçesi ile aylık ücretlerin düşürülebileceğini ancak bu düşürme oranlarının, yukarıda belirtilen oranların %50’sini aşamayacağını belirtmektedir.
- Kılavuz İlkeler, kulüplerin oyuncu ve antrenörlerini gözetmekle yükümlü olduğunu, özellikle COVID-19 ile ilgili ücret kesintileri nedeniyle ortaya çıkabilecek sonuçları hafifletmek adına geçerli her türlü yardıma başvurmaları gerektiğini vurgulamaktadır.
- Kılavuz İlkelerin VII numaralı bölümü, oyuncuların sözleşme kapsamındaki yükümlülükleri üzerindeki etkileri hakkında;
- Kılavuz İlkeler, Oyuncuların spor hizmeti sunma yükümlülüğünün, uygulanabilir halk sağlığı hükümlerinin izin verdiği ölçü haricinde, erteleme/ iptal süresince askıya alınması gerektiğini belirtmektedir. Spor dışı hizmetlerle ilgili yükümlülüklerin ise, geçerli halk sağlığı hükümlerine aykırı olmadığı sürece askıya alınmadığı ifade edilmektedir.
- Kılavuz İlkeler, oyuncunun erteleme/ iptal dönemi süresince (ilgili ülkede geçerli olan koşullar altında mümkün olduğu ölçüde) formda ve sağlıklı kalmak ve yetkili mercilerce izin verilen plan dahilindeki ve halk sağlığı yükümlülüklerine uygun olarak gerçekleştirilen video konferanslara, bireysel veya takım halindeki antrenmanlara ve diğer benzeri çalışmalara katılmakla yükümlü olduğunu belirtmektedir.
- Kılavuz İlkeler’in VIII numaralı bölümü, her ne kadar Kılavuz İlkeler’in kulüpler ile oyuncular/ antrenörler arasındaki sözleşmeye dayalı ilişkilere yönelik hazırlanmış olsa da uygun olduğu ölçüde özellikle ajanslar olmak üzere diğer aktörlerle akdedilen sözleşmelere dayalı ilişkilere de uygulanması gerektiğini belirtmektedir.
Spor Hukuku hakkında ve Basketbol Tahkim Mahkemesi yargılaması özelinde daha fazla bilgi almak için bizlere
info@guzeloglu.legal adresinden ulaşabilirsiniz
Yazar:
Abdülkadir Güzeloğlu & Tarık Kurban
İlişkili Alanlar:
Spor Hukuku